In 2012 publiceerde het Center for Strategy and Competiveness een rapport getiteld; Strengthening Clusters and Competitiveness in Europe, The role of Cluster organisations.
Daarin veel informatie over de achtergrond en het belang van clusterorganisaties. Omdat ik nu in een van die organisaties werk leek het mij wel leuk dit rapport eens wat nader te bestuderen.

Gedurende de laatste decennia heeft de EU zijn politieke aandacht verschoven naar innovatie, de kenniseconomie en duurzaam concurrentievermogen. Cluster gebaseerde strategieën hebben een centrale plaats gekregen binnen industrie politiek maar ook in samenhang met de regionale en het wetenschapbeleid op EU niveau. In een vroeg stadium besloot de DG Ondernemingen en Industrie om cluster mapping tools en analyse te introduceren om deze nieuwe beleidsrichting te ondersteunen.
De eerste kaarten, gelanceerd in 2005, besloegen slechts een deel van Europa, maar reeds in 2007 had mapping tool betrekking op alle regio’s van Europa.
De Europese Cluster Observatory bestaat nu al meer dan vijf jaar. Het wordt gebruikt
op grote schaal door beleidsmakers, artsen en onderzoekers. In 2012 werden elke maand meer dan 2.000 kaarten geproduceerd en meer dan 1.500 documentengedownload van de Cluster Library. De Observatory wordt alom geciteerd in de media, in beleidsdocumenten en in wetenschappelijk werk. Een zoekopdracht op Google op “clusterbeleid” (oktober 2012) produceert meer dan 50.000 hits.
Het Observatorium biedt gratis on-demand data en analyses over meer dan 600 industrieën, meer dan 400 regio’s en duizenden (cluster)organisaties. Op het platform worden zo’n slordige 3 miljoen ruwe datapunten vertaald naar 1,3 miljoen indicatoren en toegankelijk gemaakt. In 2012 besloot het Amerikaanse Ministerie van Handel in samenwerking met Harvard Business School een Amerikaanse web mapping tool te lanceren, die vergelijkbaar is met het Europese Cluster Observatory, voor zowel clusters als ook cluster organisaties.
Vele honderden cluster organisaties in heel Europa maken gebruik van de Europese Cluster Samenwerking Platform, opgezet als een extra service door de Observatory in 2010.
Een nieuw onderzoek naar cluster organisaties in Europa laat zien dat cluster organisaties hun focus richten op het opbouwen van een identiteit, een strategie en merk voor het cluster, en het verbeteren van innovatie door middel van samenwerking over innovatie hiaten heen en door gezamenlijke R & D-projecten op te zetten. Minder aandacht is gezet op ontwikkeling bij lid firma’s (exportbevordering, commerciële samenwerking en gezamenlijke inkoop). Zo hebben clusters een positie veroverd als belangrijk vehicle voor de innovatie agenda voor Europa.
Cluster organisaties zijn echt publiek-private partnerschappen. Gemiddeld volgen ze een 60/40 regel met 60% overheidsfinanciering. Dit geldt zowel voor de oudere als meer recent opgerichte cluster organisaties, en in de meeste landen in Europa.
De ervaring van de cluster manager, gemeten in het aantal jaren werkzaam bij een cluster
initiatief, is significant gerelateerd aan de interne prestaties, als de prestaties op het gebied van
verbetering van het concurrentievermogen.
Cluster initiatieven met een grote staf presteren beter in elk aspect, zowel intern als extern.
Onder Europese cluster organisaties is er geen significant verschil in prestaties tussen de
clusters die werden geïnitieerd door middel van een openbare oproep of beleidsprogramma, en degenen die werden geïnitieerd door een particulier sector initiatief. Evenmin lijken er geen sterke invloed te zijn van de vraag of de cluster initiatief is georganiseerd als een rechtspersoon of niet.
Een formeel lidmaatschap is sterk geassocieerd met de financiële duurzaamheid en verbeterde
samenwerking tussen bedrijven. De kracht van het onderliggende cluster is van cruciaal belang voor de prestaties van de cluster organisaties.
Cluster managers in Europa zijn het meest frequent in contact met bedrijven in het cluster, waarbij de aandacht ligt op het sluiten van de onderlinge kloof tussen bedrijven. Meer dan 80% van de cluster managers zijn ten minste elke week in contact met de bedrijven. Cluster managers interacteren het minst vaak met financiële instellingen, en hulpverlening aan andere clusters en internationale markten zijn ook relatief minder frequent.
Cluster managers melden de beste impact op de verbeterde samenwerking tussen bedrijven in het cluster (bedrijf-naar-bedrijf hiaat). 89% doet verslag van verbeteringen in de afgelopen drie jaar in de samenwerking tussen bedrijven. Vergelijkbare resultaten worden gerapporteerd voor samenwerking bedrijven-naar-onderzoeksinstellingen, en voor samenwerking met andere clusters.
Hoe hoger de prioriteit ligt op samenwerking tussen bedrijven bij een clusterorganisatie, hoe beter de prestaties zijn. Dit geldt voor elk aspect, zowel intern als extern.
De Europese Cluster Observatory heeft een belangrijke bijdrage geleverd aan het feit gedreven beleid debat over de rol van clusters in de Europese economie. Op het niveau van de Europese
Commissie heeft een reeks rapporten opgeleverd, geschreven door high-level beleidsgroepen, alsmede Mededelingen van de Commissie over clusters en clusterbeleid.
Cluster gebaseerde strategieën – als onderdeel van de industrie, innovatie, regionale en wetenschapsbeleid – zullen goed zijn voor zowel een verjonging van de gevestigde industrieën in Europa, alsmede de grondslag leggen voor nieuwe opkomende industrieën. De kansen op succes zijn beter wanneer dergelijke beleidsinitiatieven worden gebaseerd op feiten.